Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /public_html/plugins/system/articlesanywhere/src/Replace.php on line 61

Stare Muzeum w Bielsku

 

Początki muzealnictwaw mieście nad Białą sięgają roku 1897 i wiążą się z oddaniem do użytku gmachu Kasy Oszczędności (obecnego Ratusza). Urząd Burmistrzowski i Rada Miejska Białej zajmowały pierwsze piętro. Swoją siedzibę miało tam również Towarzystwo Mieszczańskie, w którego lokalu mogły znajdować się pamiątki z przeszłości, będące początkiem urzeczywistniania podjętych ówcześnie inicjatyw, zmierzających do zabezpieczenia i ochrony zabytków kultury materialnej, dokumentów i pamiątek z dziejów lokalnych, w rezultacie rozpoczynających tworzenie kolekcji przyszłego Muzeum Miejskiego. Utworzono je uchwałą Rady Miejskiej z 19 grudnia 1902 roku. Rady miejskie Bielska i Białej zorganizowały w Bielsku, Białej i okolicy w 1903 wielką akcję zbierania pamiątek o wartości muzealnej. W Białej powołano w tym celu Komisję muzealną do której należeli przewodniczący gmin: Zipser z Lipnika i Olma z Hałcnowa. W czerwcu 1903 w bielskiej Strzelnicy (obecnie BCK) pokazano wystawę miejscowych starożytności. W programie tego święta muzealnego zaprezentowano m.in. korowód Hałcnowian w strojach ludowych.

Muzeum w Białej otwarto dla zwiedzających w 1904 w salach Kasy Oszczędności przylegających do pokojów Tow. Mieszczańskiego. W pierwszym pokoju nazywanym „hałcnowskim”pokazano chłopskie elementy wyposażenia mieszkania, wyeksponowano stare krosno do tkania lnu i kilka tkackich przyborów pomocniczych razem z historycznymi „urządzeniami do oświetlania”. W drugim pomieszczeniu stały dwie witryny z oryginalnymistarymi strojami świątecznymi- męskim i żeńskim z Hałcnowa , umieszczono w nim również skrzynię z bibliami i książkami do nabożeństwa, zbiorem dokumentów i monetami, tarcze i lady cechowe, udostępniono zbiór prac naukowych ludzi wywodzących się z Białej. Trzecia sala zawierała starą broń, obrazy, porcelanę, fotografie, akwarele. Muzeum działało do 1920, w którym to roku zawieszono jego działalność. Ponowne otwarcie nastąpiło w 1932 w suterenach obecnego Ratusza. Zbiory zgrupowano według charakteru w gablotach, szafach i pojedynczo w pomieszczeniach. Znajdowały się tam następujące działy: przyroda martwa (głaz narzutowy wydobyty z potoku Niwka); przyroda ożywiona; górnictwo, przemysł i handel; archeologia; etnografia (zawierała m.in. zbiory ubrań włościan, urządzenie izby tkackiej i skrzynie wyrobu miejscowego rzemiosła); historyczno-artystyczny (zbiór znaków cechowych, wyroby z cyny, szkła, porcelany, drzewa, mosiądzu, żelaza i kamienia, rzeźby, malarstwo, przemysł artystyczny, pieczęcie, medale i pamiątki narodowe); archiwalno- graficzny (m.in. zbiór dokumentów z oryginalnym łacińskim nadaniem Białej godności miasta przez Króla Augusta II Mocnego w dniu 9 stycznia 1723 roku). Działalność muzeum prowadziło do wybuchu II wojny światowej, kiedy zostało zamknięte.

 

Edward Schnack - "kustosz starego muzeum" w Bielsku

 

Bielska Rada Miejska w kilka miesięcy po wystawie w 1903 powołała do życia Muzeum Miejskie w Bielsku, które udostępniono zwiedzającym w 1906 w budynku tzw. Starego Ratusza przy Rynku 9. Od 1931 zajmowała osiem sal na drugim piętrze budowli i jedno niewielkie pomieszczenie na piętrze trzecim. W pierwszej sali znajdowały się pamiątki lokalne z wojny światowej 1914-1918, zbroje wojskowe i tablice pamiątkowe; w drugiej m.in. przedstawiono części kaplicy kościoła w Kamienicy (zbudowanego w 1547 a zburzonego w 1899) i antyczne rzeźby , szafy, skrzynie; w trzecim pomieszczeniu wywieszono fotografie starych i nieistniejących budynków w mieście, widoki dawnych ulic i starych kościołów drewnianych z okolic miasta, portrety zasłużonych obywateli bielskich, w gablotach wyeksponowano pieniądze papierowe i monety pamiątkowe;czwarta sala zawierała dawne gatunki broni, tarcze, sztandary, porcelanę, zegary świeczniki, dawne miary i wagi, naczynia domowe, czółno , puchary cechowe, stare wyroby ślusarskie, godła cechowe; w piątejumieszczono atlasy i najstarsze mapy Ziemi Cieszyńskiej i Księstwa Bielskiego, oryginały przywilejów miejskich i cechowych, urzędowe ogłoszenia i odezwy, dawniejsze stroje, kolekcję wykopalisk rzymskich i egipskich, dawną broń palną i białą, kilka mundurów, pieczęcie Magistratu miasta z godłem, pieczęcie cechowe i świeckie i inne wyroby;szósty pokój urządzony był w stylu biedermeierowskim z meblami i wyrobami z porcelany i szkła; w sali siódmej znaleziono miejsce dla eksponatów przyrodniczych; w ósmej mieściło się archiwum miejskie i biblioteka; pewna część przedmiotów zajmowała korytarz i klatkę schodową. W tamtym okresie w Polsce było to jedno z większych muzeów typu regionalnego. W 1941 niemieckie władze okupacyjne obydwa muzea miejskie (w Bielsku i Białej) połączyły w „Heimatmuseum”, którego istnienie skierowane było na cele propagandowe, związane z ówczesną polityką niemiecką na tym terenie. Umieszczono je w zabytkowym budynku bialskich sukienników przy placu Wolności 7 w Białej. Jego zbiory oraz część zbiorów znajdująca się w dawnych pomieszczeniach (Rynek 9) w 1945 pozostawione bez opieki, narażone były na dewastację i rozproszenie. Inwentarze, katalogi zabytków i mienia muzealnego uległy niestety zaginięciu.

                                                                                                                                             Marek Matlak