Warning: "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /public_html/plugins/system/articlesanywhere/src/Replace.php on line 61

 

W lutym 1919 zaczęła się niewypowiedziana wojna polsko – sowiecka, najostrzejszyze wszystkich konfliktów o wytyczenie granic Polski. Wykorzystując słabość armii sowieckich będących zajętymi wojną z „białymi armiami”, wojsko polskie pod koniec sierpnia posuwa siępo linii Wilno – Mińsk – Lwów. Rozpoczynają się między stroną polską i sowiecką tajnerozmowy, w wyniku których polska armia powstrzymuje się od uderzenia na Mozyrz, ponieważ zbiegło by się to z natarciem „białej armii” Denikina (uważał on, że kwestia wschodniej granicy Polski powinna zostać rozpatrzona po zwycięstwie „białych” sił przez rosyjską Konstytuantę) i rozbiłoby sowiecki Front Południowy –popieranie Denikina nie „leżało” w polskim interesie.

Piłsudski liczył, że Rosja Sowiecka będzie słabsza i miał plany stworzenia federacji Polski , Białorusi, Litwy i Ukrainy, której z przyczyn geograficznych, ekonomicznych i demograficznych przypaść miała najważniejsza rola w federacji. Z kolei rząd sowiecki interesował się Polską jako „drogą” do Niemiec i Europy. Początkiem 1920 „Bolszewicy” rozprawili się z kontrrewolucjonistami i rozpoczęli w marcu ofensywę na zachód powstrzymaną przez polskie wojsko. Piłsudski uderza na Kijów (zdobyty 7 maja, powstaje rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej, ale akcja nie zyskuje większego poparcia wśród ludności ukraińskiej) i podpisuje umowę z atamanem Petlurą w której uznaje całkowitą niezależność Ukrainy. W czerwcu w ramach sowieckiej kontrofensywy na Ukrainie Armia Konna Siemiona Budionnego zmusza oddziały polskie do wycofania się z Kijowa i zagraża 3 Armii gen. Rydza-Śmigłego. 1 lipca decyzją sejmu polskiego powstaje Rada Obrony Państwa z przewodniczącym Józefem Piłsudskim. Wydaje ona odezwę wzywającą naród do współpracy w obliczu bolszewickiego zagrożenia. Końcem lipca przybywają do Polski: francuski generał Maxime Weygand i lord Edgar d`Abernon z misją wojskowo-polityczną. Naczelny Wódz Józef Piłsudski mianuje 26 lipca gen. Tadeusza Rozwadowskiego nowym szefem Sztabu Generalnego. Zaczyna się wielka ofensywa Armii Czerwonejna całym froncie polskim począwszy od granicy z Łotwąaż po Polesie, którą dowodzi dawny oficer carski Michał Tuchaczewski oświadczając w rozkazie dla Frontu zachodniego: „Na naszych bagnetach przyniesiemy całej pracującej ludzkości szczęście i pokój. Na Zachód !” W Moskwie powstaje Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski z Julianem Marchlewskim i Feliksem Dzierżyńskim na czele. 28 lipca zdobyto pierwsze duże miasto na terenie Polski – Białystok. W międzyczasie trwają rokowania o zawieszeniu broni. 11 sierpnia Armia Czerwona dociera do Wisły i zaczynają się walki o stolicę. 14 sierpnia 5 armia gen. Władysława Sikorskiego rozpoczyna działania ofensywne nad Wkrą zakończone zatrzymaniem głównych sił wojsk sowieckich na północy (W tym dniu ukazuje się w „Rzeczpospolitej” artykuł pt. „O cud Wisły” autorstwa Stanisława Strońskiego, który poddaje krytyce dowodzenie Piłsudskiego armią polską i sugeruje, że zwycięstwo Polaków może spowodować już tylko Opatrzność Boska. Określenie to przyjęło się po zwycięstwie, ponieważ sprzyjał mu fakt przypadania w początkach bitwy warszawskiej 15 sierpnia święta Wniebowstąpienia Matki Boskiej). W okolicach Zielonki i Ossowa zostaje zatrzymane ostatnie działanie ofensywne Armii Czerwonej. Ofensywa grupy manewrowej znad Wieprza doprowadza do pospiesznego odwrotu bolszewików. Do 25 sierpnia wojska sowieckie zostają rozbite i zmuszone do wycofania. Powstrzymana zostaje ofensywa Budionnego i po bitwie kawaleryjskiej pod Komarowem jego armia zostaje zmuszona do odwrotu. Końcowy etap wojnystanowi toczona pomiędzy 20 a 30 września zwycięska dla wojska polskiego bitwa niemeńska. 21 września rozpoczynają się polsko-radzieckie rokowania pokojowe w Rydze. Ostateczne podpisanie traktatu pokojowego pomiędzy Polską a Rosją i Ukrainą, ustalającego granicę wschodnią Polski zgodną z linią rozejmową ( Dniestr – rzeka Zbrucz-Sarna i Łunieniec – Nieśwież – rzeka Wilejka – ujście Dzisny do Dźwiny) oraz gwarantującego Polsce m.in. zwrot dzieł sztuki i zabytków kultury wywiezionych po 1772 r., oraz wypłacenie rekompensaty w wysokości 30 mln rubli w złocie przez stronę radziecką za wkład ziem polskich w rozwój gospodarczy Rosji (sowieci nie dotrzymali tego zobowiązania) nastąpiło 18 marca 1921.

Trocki i Tuchaczewski klęskę Armii Czerwonej tłumaczyli zachowaniem Stalina (członka Rewwojensowietu Frontu Południowo-Wschodniego), który nie podporządkował się rozkazom. Stalin za klęskę winił „zdrajców” Trockiego i Tuchaczewskiego.

Generał Maxime Weygand , w wywiadzie z 21 sierpnia 1920 powiedział: „To zwycięstwo, które jest powodem wielkiego święta w Warszawie, jest zwycięstwem polskim; operacje wojskowe zostały wykonane przez generałów polskich podług polskiego planu operacyjnego; moja rola,jako też oficerów z misji francuskiej, ograniczyła się do wypełnienia kilku braków w szczegółach wykonania; współpracowaliśmy z najlepszą chęcią w tym zadaniu, nic ponadto. To bohaterski naród polski, sam siebie uratował”.

Polskie zwycięstwo nad Wisłą uratowało centralną i zachodnią część Europyod najazdu sowieckiego i oddaliło o jedno pokolenie obowiązkowe nauczanie marksizmu-leninizmu w szkołach wschodniej i środkowej Europy.

 

                                                                                                                                                 Marek Matlak