Wystawa "25 rocznica strajku generalnego na Podbeskidziu" z 2006 roku w Muzeum w Bielsku-Białej
Strajk generalny na Podbeskidziu” mający miejsce w dniach 27.01-06.02.1981 był pierwszą w skali całego kraju masową akcjąmającą na celu osiągnięcie wyłącznie celów politycznych, wymierzoną przeciwko nadużyciom i przestępstwom dokonywanym przez ówczesnych ludzi z aparatu władzy, funkcjonariuszom komitetów miejskiego i wojewódzkiego PZPR w Bielsku-Białej. Zakończony podpisaniem 6 lutego 1981 porozumienia, wymusił szereg zmian na szczeblach „władzy” w regionie. Jego następstwem był m.in. upadek rządu Jerzego Pińkowskiego i objęcie funkcji premiera przez gen. W. Jaruzelskiego, który przystąpił do przygotowania stanu wojennego, mającego być siłową próbą zachowania wymykającej się z rąk „partyjnych” władzy.
Plan ten urzeczywistniono w mroźną noc z 12/13 grudnia 1981, kiedy czołgi weszły do centrum Warszawy a wojsko zorganizowało blokadę większych miast. Polska została w ciągu kilku godzin zablokowana i odcięta od świata. Internowano tysiące działaczy „Solidarności”, doradców, intelektualistów i krytycznych członków partii. Generał Wojciech Jaruzelski 13 grudnia 1981 o 6 rano wygłosił przemówienie, w którym powiedział że stan wojenny został wprowadzony przez Radę Państwa o północy, zgodnie z Konstytucją. Władzę objęła utworzona Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego – o takiej instytucji Konstytucja nie mówiła – komisarze wojskowi zostali powołani „na wszystkich szczeblach administracji państwowej oraz w niektórych jednostkach gospodarczych”!
Zawieszono prawa obywatelskie oraz działalność wszystkich organizacji społecznych, zamknięto szkoły wszystkich szczebli. Ograniczono działanie środków przekazu, zminimalizowano gazety codzienne. Społeczeństwo najbardziej dotknęła godz. milicyjna (od 22 do 6 rano), kontrola rozmów telefonicznych i korespondencji,ograniczenia w podróżowaniu, kontrole dokumentów, samochodów itp. Ci którzy łamali dekrety mieli być sądzeni i skazywani w trybie doraźnym. W większości społeczność została spacyfikowana i rozbita, to spowodowało skutek w postaci braku chęci do aktywnego oporu, co nie znaczy że go nie próbowano - 13 grudnia w Porcie Gdańskim formuje się Krajowy Komitet Strajkowy a strajki i demonstracje przeciwko stanowi wojennemu zorganizowano w wielu regionach i zakładach- najdłużej (do 28 XII) trwał podziemny strajk okupacyjny górników KWK „Piast” w Nowym Bieruniu. 16 grudnia następuje pacyfikacja kopalni „Wujek” w wyniku której ginie 9 górników. Dzień później powstaje Komitet Oporu Społecznego rozpoczynający wydawanie pisma „KOS”. 23 XII Stany Zjednoczone wprowadzają wobec Polski sankcje ekonomiczne. 6 stycznia 1982 decyzją Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki zostaje rozwiązane Niezależne Zrzeszenie Studentów. Pierwsze posiedzenie Sejmu w stanie wojennym odbywa się w dniach 25-26 stycznia, przyjmuje on ustawę o szczególnej regulacji prawnej w okresie stanu wojennego oraz zatwierdza, przy pięciu głosach wstrzymujących się i jednym sprzeciwu, dekret Rady Państwa o wprowadzeniu stanu wojennego. 30 stycznia Ronald Regan – Prezydent USA -proklamuje ten dzień„dniem solidarności z narodem polskim”. W lutym zostają wznowione zajęcia na wszystkich uczelniach wyższych w Polsce. 25–26 marca sejm, zmieniając konstytucję, wprowadza instytucje Trybunału Stanu i Trybunału Konstytucyjnego.
Ogłoszenie informacji o powstaniu Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” nastąpiło 22 kwietnia. W dniach 1 i 3 maja odbywają się w większych miastach manifestacje przeciw stanowi wojennemu. 1.06. we Wrocławiu Kornel Morawiecki zakłada Solidarność Walczącą wzywającą do podjęcia działań bardziej radykalnych niż podejmowane przez „Solidarność” demonstracje i manifestacje uliczne. W trakcie jednejz największych demonstracji ulicznych, odbywających się w drugą rocznicę porozumień sierpniowych w Lubinie podczas starć z ZOMO giną trzy osoby.8 października Sejm przyjmuje ustawęo związkach zawodowych delegalizującą wszystkie związki zawodowe istniejące przed 13 XII 1981 w tym NSZZ „Solidarność”. Przygotowana na dzień 10 XI przez TKK ogólnopolska akcja strajkowa w rocznicę rejestracji „Solidarności” ma bardzo ograniczony zasięg. 12 listopadazostaje zwolniony z aresztu Lech Wałęsa. 23 grudnia zostają zwolnieni do domów internowani z wyjątkiem siedmiu działaczy Komisji Krajowej „Solidarności”, którzy zostają aresztowani. Stan wojenny zostaje zawieszony 31 grudnia 1982.
Tymczasowa Komisja Koordynacyjna 22 stycznia 1983 wydaje oświadczenie programowe proponujące cztery kierunki działań: front odmowy, walkę ekonomiczną, walkę o niezależną świadomość społeczną oraz przygotowania do strajku powszechnego.
W dniach 16-23 VI odbywa się druga pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, który odwiedza Warszawę Niepokalanów, Częstochowę, Poznań, Katowice, Wrocław, Górę Świętej Anny i Kraków.
Na mocy ustawy o amnestii 21 lipca uwolniono więźniów politycznych poza 11 działaczami KK NSZZ „Solidarność” i KSS - KOR. Stan wojenny zostaje zniesiony 22 lipca 1983 roku.
Praca w podziemnych strukturach „Solidarności” trwała dalej.
Marek Matlak
